Παγκόσμια Ημέρα Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Πολιτιστικής Κληρονομιάς στις 18 Απριλίου, θέλουμε να σας υπενθυμίσουμε την σημασία της παγκόσμιας και ελληνικής ιστορίας στην καθημερινότητα μας.

Τα μνημεία απ' όπου και αν προέρχονται, όποιος πολιτισμός, εξαφανισμένος και μη, τα έχτισε, άφησε ένα σημάδι πάνω στη γη αλλά και πάνω στους ανθρώπους που τα επισκέπτονται. Δεν είναι μόνο η ομορφιά η οποία τα συνοδεύει, σημαντική. Αλλά και η ιστορία που τα περιτριγυρίζει: τα γεγονότα, όμορφα ή άσχημα, τα οποία τα σημάδεψαν και οι συνθήκες οι οποίες οδήγησαν στην ύπαρξη τους. Ίσως σημαντικότερη όμως, είναι και η επιρροή τους στους ανθρώπους που τα βιώνουν.

Ως Έλληνες πολίτες έχουμε την τύχη να έχουμε πρόσβαση σε αμέτρητα μνημεία τα οποία άφησαν πίσω τους πληθώρα πολιτισμών από διαφορετικές καταγωγές. Μερικούς από τους μεγάλους πολιτισμούς της περιόδου του χαλκού (Μινωικός, Μυκηναϊκός, Κυκλαδίτικος) μέχρι τις πόλεις - κράτη της αποκαλούμενης αρχαίας Ελλάδας, μέχρι τη ρωμαϊκή - βυζαντινή αυτοκρατορία και την οθωμανική αυτοκρατορία και το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Σχεδόν σε κάθε ανασκαφή ανακαλύπτουμε καινούρια μνημεία. Μικρά ή μεγάλα. Συνέπεια τούτου είναι ένας τεράστιος αναξιοποίητος πλούτος, ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή κίνδυνο από την σύγχρονη ανθρώπινη δραστηριότητα.

Αναξιοποίητος, καθώς έχουμε ξεχάσει ότι υπάρχει για εμάς. Η μονή τους λειτουργία είναι η προσέλκυση  τουριστών. Αντιπροσωπεύουν την ιστορία για την οποία περηφανευόμαστε, αλλά ταυτόχρονα τα έχουμε ξεχασμένα, και γεμίζουμε τη ζωή μας με τσιμέντο και άσφαλτο.

Τι χαρακτηρίζεται ως πολιτιστική κληρονομιά; Η ερώτηση αυτή ίσως να δώσει λίγο φως στην υπόθεση αυτή. Πολιτιστική κληρονομιά είναι ο τρόπος ζωής, είναι τα μνημεία που άφησαν πίσω τους οι προηγούμενοι κάτοικοι μιας περιοχής, είναι τα ήθη και τα έθιμα, είναι η τέχνη. Αυτό που σκεφτόμαστε όμως είναι μόνο τα κτίσματα, οι πέτρες που είναι στοιβαγμένες η μια πάνω στην άλλη με ένα όμορφο τρόπο, που συμβολίζουν αποκλειστικά και μόνο την περηφάνια μας γι αυτά.

Το ένα πρόβλημα λοιπόν που εμφανίζεται ως συνέπεια, είναι η εσκεμμένη καταστροφή πιο σύγχρονων μνημείων. Από τα ενετικά τείχη και ναυπηγεία στο Ηράκλειο μέχρι τις παλιές γειτονίες και αρχοντικά σε κάθε πόλη στην Ελλάδα, είτε τα γκρεμίζουμε για να φτιάξουμε τσιμεντένια κουτιά, είτε τα χαρακτηρίζουμε ως μνημεία και τα αφήνουμε να γκρεμιστούν από μόνα τους λόγω αχρησίας και έλλειψης συντήρησης. Όλα αυτά, απλά και μόνο επειδή δεν αντιπροσωπεύουν μια περίοδο η οποία αντικατοπτρίζει αυτό που υποστηρίζουμε ότι είναι η δόξα μας, και ταυτόχρονα δεν μπορούν εύκολα να αξιοποιηθούν για τουρισμό.

Το άλλο πρόβλημα είναι η απαξίωση και η αποξένωση από όλη την υπόλοιπη πολιτιστική κληρονομιά η οποία χαρακτηρίζει ένα τόπο. Η μουσική, η λαϊκή τέχνη, η γλυπτική, η παραδοσιακή αρχιτεκτονική έχουν παραμεληθεί με τέτοιο τρόπο ώστε πλέον να μην σημαίνουν τίποτα για κανέναν. Η μόνη τους αξία να είναι το πανηγύρι και η νοσταλγία.

Όλα αυτά δηλώνουν ότι πρέπει να πραγματοποιηθούν σημαντικές αλλαγές στη νοοτροπία μας, όχι μόνο για την ίδια την προστασία όλων αυτών των στοιχείων αλλά και για τη βελτίωση της ίδιας μας της ζωής.